به گلبولهای قرمز نابالغ حاوی باقیمانده های اسید ریبونوکلئیک ریبوزومی،عنوان رتیکولوست را می دهند. درواقع رتیکولوسیتها گلبولهایی هستند که به تازگی توسط مغز استخوان تولید شده و به جریان خون وارد می شوند. شمارش رتیکولوسیت ها در برخی از بیماری ها که طی آن خون زیادی از دست می رود و یا در بیماری هایی که گلبول های قرمز قبل از بلوغ از بین می روند، افزایش می یابد، مثل کم خونی همولیتیک.

در واقع با انجام این آزمایش دلیل اصلی برای کم خونی فرد مشخص می شود ،زیرا ممکن است کم خونی به دلیل تولید کم گلبولهای قرمز نباشد، بلکه مشکل در نابالغ بودن گلبول های قرمز باشد. در صورتیکه گلبول های قرمز نابالغ باشند و نتوانند فعالیت خود را تکمیل نمایند فرد دچار این نوع کم خونی خواهد شد که این عامل نیز با شمارش رتیکولوسیت های موجود در گلبول ها قابل شناسایی است.

در حالت جزئی تر، این آزمایش برای تشخیص موارد زیر بکار می رود:

• بررسی اینکه کم خونی به دلیل کاهش تولید گلبول های قرمز است  یا از دست دادن گلبول های قرمز.
• ارزیابی کارکرد مغز استخوان
• ارزیابی نحوه درمان کم خونی ها

به طور مثال افزایش میزان رتیکولوسیت ها می تواند نشانه درمان کم خونی وکمبود آهن باشد.

ریبوزوم ها دارای خاصیت  واکنش با رنگهای قلیائی خاص هستند، برخی از این رنگ ها آزور B ، بریلیانت کرزیل بلو یا نیو متیلن بلو  (NMB) می باشند. که در صورت رنگ پذیری و تشکیل رسوب به صورت گرانول یا فیلامانت  آبی یا بنفش درخواهد آمد. این واکنش فقط با رنگهای حیاتی و در نمونه های فیکس نشده صورت می گیرد و به علت زنده بودن سلول ها هنگام رنگ آمیزی، به این نوع رنگ آمیزی، رنگ آمیزی حیاتی نیز گفته می شود.

با این رنگ آمیزی بلوغ رتیکولوسیت ها در مراحل مختلف قابل شناسایی است که این کار  با توجه به مشخصات مرفولوژیکی انجام می شود.

طی این آزمایش میزان بلوغ آنها سنجیده می شود که نابالغ ترین رتیکولوسیت ها حاوی بیشترین مقدار مواد رسوبی  و بالغ ترین آنها  فقط دارای چند جز یا رشته کوتاه از این مواد می باشند.

به همین دلیل، رتیکولوسیت ها  به چهار گروه تقسیم می شوند:

گروهی فقط دارای کلامپ رتیکولوم، گروهی حاوی چند گرانول کوچک می باشند و دو گروه دیگر از لحاظ مرفولوژی بین این دو گروه قرار می گیرند.

چون اکثر رتیکولوسیت هایی که در خون محیطی دیده می شوند  از گروه4 هستند، تشخیص دقیق و صحیح رتیکولوسیتها درشمارش آنها تاثیر بسیاری دارد. بنابراین گلبولی می بایست به عنوان رتیکولوسیت شمارش گردد که دارای هسته نبوده و داخل آن دو یا چند قطعه از رسوب آبی رنگ ، که همان RNA ریبوزومی است، دیده شود.

رتیکولوسیتها در رنگ آمیزی معمولی ( با رنگ های گروه  رومانوفسکی)، بدلیل ترکیب بازوفیلی سیتوپلاسم و اسیدوفیل هموگلوبین حالت بازوفیل منتشری پیدا کرده و به بصورت “پلی کروماتیک” مشاهده می گردند. این پدیده بطور معمول در رتیکولوسیتهای نابالغ که دارای بیشترین میزان  RNA هستند، دیده می شود .

روند انجام این آزمایش به شرح زیر است :

• بستن یک نوار بالای بازو برای قطع جریان خون . این کار رگ زیر نوار را بزرگ تر می کند، در نتیجه سوزن در رگ راحت تر فرو می رود.
• ضدعفونی محل فرورفتن سوزن
• فرو بردن سوزن در داخل رگ و وصل کردن لوله به سوزن تا از خون پر شود.
• باز کردن نوار از بازو، وقتی که خون کافی جمع آوری شده باشد.
• قرار دادن باند یا پنبه در محل سوزن بعد از در آوردن سوزن
•  فشار دادن جای سوزن و چسب زدن محل

در پایان، نمونه جهت شمارش رتیکولوسیت به  آزمایشگاه منتقل می شود، این آزمایش میانگین و میزان طبیعی رتیکولوسیت ها را مشخص می کند.

برای این کار تعداد رتیکولوسیت ها تقسیم بر تعداد کل گلبول های قرمز، ضرب در 100می شود.

با این آزمایش کم یا زیاد بودن تعداد رتیکولوسیت ها مشخص می شود که کم یا زیاد بودن این مواد ممکن است باعث بروز بیماری های مختلف در فرد شود.

افزایش میزان رتیکولوسیت ها ممکن است به معنی افزایش ساخت گلبول های قرمز در مغز استخوان باشد. این امر ممکن است باعث خونریزی شدید، ایجاد بعضی از کم خونی ها شود.این شرایط باعث از بین رفتن گلبول های قرمز می شودکه در اصطلاح  همولیز نامیده میشود.

میزان رتیکولوسیت ها بعد از درمان افزایش می یابد و مشکلات شایع را از فرد دور می سازد.

کاهش میزان رتیکولوسیت ها ممکن است به دلیل ساخت کمتر گلبول های قرمز در مغز استخوان باشد که ممکن است به دلیل کم خونی آپلاستیک و یا سایر انواع کم خونی ها مثل کم خونی فقر آهن باشد.

کاهش میزان رتیکولوسیت ها می تواند به دلیل عفونت، تماس با اشعه به مدت طولانی و یا توسط بعضی از داروها که باعث آسیب به مغز استخوان می شود، باشد.

در موارد حاد تر کاهش میزان رتیکولوسیت ها ممکن است نیاز به نمونه برداری از مغز استخوان داشته باشد.