پروتئینوری به وجود پروتئین مازاد در ادرار گفته می شود که در بسیاری از بیماری های کلیوی،هایپر تانسیون، دیابت، مالتیپل میلوما و… دیده می شود.
غشای پایه گلومرولی در کلیه به عنوان یک اولترافیلتر در برابر پروتئین های پلاسمایی عمل می کند. درجه عبور پروتئین ها از طریق غشا تابعی از اندازه مولکولی، بار یونی خالص و غلظت پلاسمایی پروتئین ها می باشد.
به طور نسبی مقدار قابل ملاحظه ای از آلبومین به دلیل غلظت پلاسمایی بالا و وزن مولکولی تا حدودی پایین (66 KD ) از گلومرول عبور می کند. پروتئین های کوچکتر از آلبومین مانند آلفا1 میکروگلوبولین، رتینول بایندینگ پروتئین و بتا2 میکروگلوبولین به آسانی از فیلتراسیون گلومرلی فیلتر می شوند اما در قسمت توبولی کلیه، بازجذب می شوند. پروتئین های بزرگتر از آلبومین مانند ترانسفرین IgG و آلفا1 ماکروگلوبولین در حالت طبیعی از فیلتراسیون گلومرولی عبور نمی کنند. براساس حضور پروتئین های قید شده می توان پروتئینوری را به انواع گلومرولی، توبولی overload و آلبومینوری تقسیم کرد.
پروتئینوری گلومرولی
این بیماری نوع بسیار رایج و جدی پروتئینوری می باشد. بیماران به طور روتین از نظر این نارسایی توسط یک تست ساده dipstick برای آلبومین غربالگری می شوند. هرگاه نتیجه تست منفی باشد از نظر بالینی پروتئینوری گلومرولی قابل ملاحظه ای وجود ندارد.
افزایش نفوذ پذیری گلومرولی تحت شرایط متعددی رخ می دهد که توسط آسیب گسترده به کلیه ها مشخص می گردد. در دیابت به دلیل اینکه تنظیم متابولیکی ضعیف است که علت آن حداقل بخشی به دلیل گلیکوزیلاسیون و کاهش بارهای منفی سطح غشاها می باشند، نفوذپذیری رگی افزایش می یابد و آلبومینوری ظاهر می شود.
پروتئینوری عملکردی یا خوش خیم شکلی از پروتئینوری گلومرولی است که به احتمال زیاد به دلیل تغییر در جریان خون گلومرول ها می باشد. این وضعیت در شرایط:
تب ورزش
قرارگرفتن در معرض سرما، نارسایی قلبی مادرزادی، فشارخون و آترواسکلروزیس مشاهده می شود.
نحوه تشخیص پروتئینوری گلومرولی با استفاده از روش SDS- PAGE
حضور مارکرهای بزرگتراز آلبومین مانند ترانسفرین ( با وزن مولکولی KD 90 ( و IgG با وزن مولکولی )150 KD ) نشان دهنده پروتئینوری گلومرولی هستند. براساس وجود IgG در ادرار، پروتئینوری گلومرولی به دو نوع انتخابی ( selective ) و غیر انتخابی ( unselective ) تقسیم می شود.
توضیح کامل تر اینکه اگر فقط باند آلبومین و ترانسفرین در ژل دیده شود پروتئینوری از نوع انتخابی است ( فیلتراسیون گلومرولی هنوز خاصیت انتخابی خود را حفظ کرده است) و اگر باندهای آلبومین, ترانسفرین و IgG در ژل دیده شود پروتئینوری از نوع غیر انتخابی است.
اگر فقط باند آلبومین در ژل دیده شد
1- اگر مقدار کمی آلبومین کمتر از 30 mg/ gr Cr باشد,طبیعی محسوب می شود.
2- اگر مقدار کمی آلبومین 30-300 mg/gr Cr باشد میکروآلبومینوری در نظر گرفته می شود.
3- مقدار کمی آلبومین بیشتراز 300 mg/ gr Cr باشد,آلبومینوری نامیده می شود.
پروتئینوری توبولی
پروتئینوری توبولی به ظهور پروتئین های با وزن مولکولی پایین در ادرار مشخص می گردد که در نتیجه کاهش باز جذب توسط توبول های پروکسیمال می باشد. این وضعیت ممکن است به تنهایی رخ دهد اما اغلب با پروتئینوری گلومرولی همراه است. پروتئین هایی که در روش SDS-PAGE می توان ردیابی کرد، جهت تشخیص پروتئینوری توبولی شامل:
آلفا1 میکروگلوبولین ( وزن مولکولیKD, 33)
رتینول بایندینگ پروتئین ( وزن مولکولی 21KD )
بتا2 میکروگلوبولین ( وزن مولکولی 12KD )
می باشد.
– پروتئینوری توبولی حاد ممکن است در سوختگی ها، پانکراتیت حاد، مسمومیت با فلزات سنگین یا درمان با داروهایی که برای کلیه سمی می باشند نیز رخ دهد. پروتئینوری توبولی مزمن اغلب غیر قابل برگست است. علت آن ممکن است ارثی مانند سندرم فانکونی و یا اکتسابی مانند پیلونفریتیس یا یک بیماری بیماری عمومی مانند سیروز یا سارکوئیدوزیس باشد. داروهایی مانند فناستین و توکسین های کازمیوم نیز باعث ایجاد آسیب های توبولی می شوند. امروزه تست های پروتئینوری توبولی به منظور بررسی رد آلوگرافت کلیوی، سمیت کادمیوم و آمینوگلیکوزید و پیلونفریت مزمن استفاده می شود.
– پروتئینوری با بار گذاری بیش از حد یا overload
در این نوع پروتئینوری وجود یک پروتئین در ادرار را نشان می دهد که غلظت آن از آستانه باز جذب کلیه بیشتراست. این پروتئینوری شامل: هموگلوبینوری، میوگلوبینوری و پروتئین بنس جونز ( غلظت پلاسمایی بالایی از پاراپروتئین های زنجیره سبک ایمونوگلوبولین یا Free Light Chain که در مالتیپل مایولوما دیده می شود) می باشد. تشخیص قطعی overload پروتئین بنس جونز در ادرار نیاز به تست های تکمیلی مانند urine protein immunofixation electrophoresis دارد. وزن مولکولی بنس جونز پروتئین در حالت مونومر 25 KD و در حالت پلی مریزه 50 و 75 KD می باشد. به همین دلیل ( نزدیک بودن وزن مولکولی مارکرهای پروتئینوری توبولی به وزن مولکولی بنس جونز) در روش SDS-PAGE جهت تشخیص قطعی overload proteinuria نیاز به انجام ایمونوفیکسیشن می باشد.
